Jak środki europejskie zmienią oblicze Śląska i innych regionów na razie zależnych od węgla?
O tym mówił Jerzy Buzek jeden z głównych inicjatorów programu wsparcie transformacji regionów pogórniczych w Unii Europejskiej, prof. Jerzy Buzek, poseł do Parlamentu Europejskiego i przewodniczący parlamentarnej Komisji Przemysłu, Badań Naukowych
i Energii (ITRE).
WIZJA I STRATEGIA ROZWOJU
Pierwszym etapem było otwarcie w Brukseli Sekretariatu Platformy Wsparcia Regionów Górniczych. Na jej działanie środki udało się zapewnić dzięki odpowiednim poprawkom
do budżetów UE na rok 2018 i obecny. Na rok 2020 budżet wyniesie prawdopodobnie 20 mln euro. Najważniejsze zadanie Sekretariatu to teraz pomoc regionom górniczym, takim jak Śląsk, w przygotowaniu dobrych projektów pod kątem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej, wymiana doświadczeń pomiędzy państwami, dostęp
do ekspertów itp. Obecnie do Platformy regionów górniczych przystąpiły regiony z sześciu krajów – Hiszpanii, Grecji, Rumunii, Czech, Słowacji, Polski. Wśród przykładów regionów górniczych, które przeszły już transformację i wygasiły górnictwo na przestrzeni kilkudziesięciu lat Buzek wymienił Zagłębie Ruhry i Kraj Basków. Część pomysłów i działań Niemców i Hiszpanów mogą posłużyć jako dobry przykład dla Górnego Śląska.
Nowy fundusz – FUNDUSZ SPRAWIEDLIWEJ TRANSFORMACJI to „Zielony ład dla Europy szefowa KE Ursula von der Leyen.
Na fundusz, który ma na celu przeobrażenie energetyki w okresie przejściowym
na początek przeznaczono 5 mld euro. W niedalekiej transformacji Polska musi mieć partnerów do realizacji tego trudnego przedsięwzięcia. Ponadto nie możemy zapominać
o tym, że mamy pewne obowiązki wobec UE, ale Unia ma również obowiązki wobec Polski
a zwłaszcza Śląska - powiedział Jerzy Buzek.
Fundusz jest przeznaczony na nowe inwestycje na terenach pokopalnianych czy budowę nowoczesnego, przyjaznego dla środowiska przemysłu. To powinno stworzyć atrakcyjne miejsca pracy, dać impuls rozwoju małym i średnim przedsiębiorstwom czy start-upom. Ma również wspierać szeroko rozumiane innowacje społeczne, polepszające codzienną jakość życia mieszkańców tych regionów. Chodzi także o poprawę jakości powietrza, walkę ze smogiem. Chodzi o rewitalizację miast, o zatrzymanie młodych ludzi w tych regionach pogórniczych. To jest cel i stawka tego Funduszu.
Rewitalizacja terenów pogórniczych i poprzemysłowych w obszarze zainteresowań samorządu
Województwo śląskie, jako jeden z pierwszych regionów pilotażowych, od początku aktywnie angażuje się w działania Komisji Europejskiej w ramach Platformy Regionów Górniczych. Samorząd pracuje nad rozwiązaniami i projektami ukierunkowanymi na przyspieszenie sprawiedliwej transformacji od dawna. Od ponad 1,5 roku – dzięki inicjatywie Transformacji Regionów Górniczych – jeszcze bardziej intensywnie. Strona polska przedstawiła Komisji Europejskiej dotychczas 26 przedsięwzięć pilotażowych dla Śląska. To 14 przedsięwzięć krajowych, 12 przedsięwzięć regionalnych (8 projektów samorządu województwa, 2 projekty Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, po jednym Uniwersytetu Śląskiego i Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej).
Ważnym obszarem zainteresowania samorządu województwa jest rewitalizacja terenów pogórniczych i poprzemysłowych. Samorząd wojewódzki planuje pełnić funkcję Strategicznego Operatora Rewitalizacji w regionie.
Okrągły Stół
Inicjatywa państw najbardziej zainteresowanych takich jak: Polska, Czechy, Słowacja, Rumunia, Grecja i Hiszpania. W ramach której omawiane są problemy rewitalizacji terenów pogórniczych, ubóstwo energetyczne, problem smogu, przekształceń itp. Okrągły Stół to inicjatywa, która ma na celu czerpanie z doświadczeń z działań innych państw np. Niemiec na przykładzie Nadrenii Północnej – Westfali czy hiszpańskiego Kraju Basków.
Polska jest kolejnym krajem, w którym odbył się Okrągły stół. W roku 2018 r. miał miejsce
w Niemczech, Czechach i w Rumunii. W tym roku oprócz Polski Okrągły Stół obradował
w Wielkiej Brytanii i w Hiszpanii.
W Polsce Okrągły Stół na temat transformacji regionów górniczych odbył się w Katowicach w GIG-u, 6 września 2019 r.
Wzięli w nim udział przedstawiciele Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, samorządu wojewódzkiego, biznesu, naukowcy i europarlamentarzyści.
Jerzy Buzek - b. przewodniczący Parlamentu Europejskiego i b. premier Polski.
Jan Bondaruk - wicedyrektor Głównego Instytutu Górnictwa.
Lucie Studnicna - przewodnicząca Komisji[1] Konsultacyjnej ds. Przemian w Przemyśle, członkini Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Członkowie Komisji Konsultacyjnej ds. Przemian w Przemyśle -Dumitru Fornea i Renata Eisenvortova
Jakub Chełstowski – marszałek województwa śląskiego
Janusz Olszowski – GIPH
Członkowie związków zawodowych – Dariusz Potyrała, Dariusz Trzcionka
Paweł Bogacz – profesor AGH, inicjator GÓRNICTWO OK!.
[1] Komisja Konsultacyjna ds. Przemian w Przemyśle (znana pod francuskim skrótem CCMI, Komisja konsultacyjna des mutations industrielles ) bada zmiany w przemyśle w wielu różnych sektorach, nadążając za nimi i radząc sobie z nimi zgodnie z wartościami europejskiego modelu gospodarczego i społecznego.
CCMI zastąpił komitet konsultacyjny EWWiS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali), kiedy wygasł on w dniu 23 lipca 2002 r. Został ustanowiony jako odrębny organ w EKES-ie, a jego kompetencje obejmują wszystkie sektory przemysłu, zarówno w zakresie produkcji, jak i usług. CCMI składa się z członków EKES-u i delegatów zewnętrznych. Te ostatnie są mianowane przez EKES spośród stowarzyszeń sektorowych reprezentujących zorganizowane społeczeństwo obywatelskie na szczeblu europejskim. Przewodniczący CCMI jest członkiem EKES-u, a współprzewodniczącym - delegatem. Zadaniem CCMI jest:
- dalsze objęcie tych obszarów przemysłu węglowego i stalowego oraz ich łańcuchów produkcji i zużycia, w których UE prowadzi działalność;
- w celu uwzględnienia wpływu zmian przemysłowych na inne sektory przemysłu i usług, a bardziej ogólnie, na przykład na zatrudnienie, politykę społeczną i strukturalną, zrównoważony rozwój, transformację energetyczną itp .;
- ostatnio, aby objąć cyfrową przemianę w przemyśle i jej wpływ sektorowy i społeczny, na przykład w odniesieniu do sektora usług i finansów, sektora motoryzacyjnego, sektora zdrowia i wpływu cyfrowej zmiany w przemyśle na szkolenia w zakresie zatrudnienia, edukację, partnerstwa publiczno-prywatne, dialogi społeczne i obywatelskie oraz ogólne przejście od Przemysłu 4.0 do Społeczeństwa 4.0.
CCMI może wyrażać swoje opinie poprzez obowiązkowe opinie zgodnie z warunkami Traktatu, opinie fakultatywne i rozpoznawcze na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, a także opinie z inicjatywy własnej, sprawozdania informacyjne oraz organizację konferencji i przesłuchania Utrzymuje bliskie relacje robocze z innymi instytucjami i agencjami UE oraz z organizacjami z całego zakresu.
